Cho vay ngang hàng (P2P) đã chứng kiến sự tăng trưởng bùng nổ trong những năm gần đây, thu hút sự quan tâm lớn từ cả nhà đầu tư và cơ quan quản lý. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, mô hình này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro đáng kể, đặc biệt là nguy cơ mất ổn định kinh tế – xã hội khi các bên liên quan gặp khó khăn trong việc trả nợ.
Về khái niệm P2P lending
P2P Lending, viết tắt của Peer-to-Peer Lending, là một giải pháp công nghệ mới trong lĩnh vực cho vay. Đây là hình thức cho phép vay và cho vay tiền trực tiếp giữa các cá nhân mà không cần qua bất kỳ tổ chức trung gian tài chính nào. Nhờ vào sự phát triển vượt bậc của công nghệ 4.0 và cơ sở dữ liệu lớn, P2P Lending có thể kết nối người vay với các nhà đầu tư một cách nhanh chóng và tiện lợi.
Ưu điểm của P2P Lending
P2P Lending là một hình thức tư duy mới, kiểm soát quá trình cho vay ngoài các định chế truyền thống. Người vay có thể vay tiền thông qua sàn trực tiếp, đặc biệt là đối với những khoản vay cá nhân thường không có bảo đảm. Các khoản vay này có thể được cung cấp bởi một hoặc nhiều nhà đầu tư ngang hàng. Toàn bộ hoạt động vay và trả nợ (bao gồm gốc và lãi) giữa người vay và người cho vay được ghi nhận và lưu trữ thông qua các bảng điện tử và số hóa trên nền tảng giao dịch trực tuyến.
Sàn cho vay ngang hàng hoạt động như thế nào?
Sàn cho vay ngang hàng không phải là người cho vay thực tế mà đóng vai trò trung gian, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình cho vay và cung ứng nền tảng cho vay ngang hàng. Trên thế giới, hoạt động P2P Lending bắt đầu xuất hiện từ năm 2005 tại Vương quốc Anh với sự ra đời của sàn cho vay Zopa. Từ đó đến năm 2018, doanh số cho vay qua sàn giao dịch này đã đạt trên 2,9 tỷ USD. Sau đó, P2P Lending mở rộng tại Mỹ, Australia, Trung Quốc và nhiều nước khác.
P2P Lending tại Mỹ và sự phát triển toàn cầu
Sự bùng nổ của P2P Lending tại Mỹ
Mỹ là thị trường dẫn đầu trong sự phát triển của P2P Lending, khởi nguồn từ công ty cho vay ngang hàng Prosper, thành lập và khai trương hoạt động từ tháng 2 năm 2006 tại San Francisco. Tiếp đó là các công ty Lending Club, SoFi, OnDeck và Avant. Trong số này, Lending Club là sàn cho vay ngang hàng lớn nhất thế giới với hoạt động chính là cung cấp các khoản vay trên thị trường thứ cấp.
Sự mở rộng của Lending Club
Lending Club, thành lập năm 2007, là doanh nghiệp P2P Lending đầu tiên niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán New York. Hệ thống cho vay trực tuyến của Lending Club cho phép người vay tiếp cận các khoản vay có giá trị từ 1.000 USD đến 40.000 USD (đối với khách hàng cá nhân) với kỳ hạn trung bình là 3 năm, và tối đa 300.000 USD đối với khách hàng doanh nghiệp. Theo thời gian, Lending Club ngày càng mở rộng sang nhiều lĩnh vực, bao gồm cho vay mua xe hơi và cầm cố, và là đối tác quan trọng của Google Business Solutions.
Quy trình và thủ tục cho vay tại Lending Club
Người có nhu cầu vay vốn chỉ cần điền thông tin và nộp đơn trực tuyến tại trang web LendingClub.com. Sau đó, hệ thống máy tính của Lending Club sẽ phân tích các dữ liệu, đánh giá rủi ro nhanh chóng, chấm điểm tín dụng và đưa ra mức lãi suất thích hợp, đồng thời kết nối người vay với các nhà đầu tư. Nhà đầu tư có thể quan sát các khoản vay được thống kê trên website của Lending Club và chọn một khoản đầu tư thích hợp dựa trên thông tin về người vay như xếp hạng tín dụng, mục đích vay vốn và lịch sử tín dụng.
Ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính và sự phát triển của P2P Lending
Khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008
Năm 2008, khi nước Mỹ rơi vào khủng hoảng tài chính toàn cầu, các ngân hàng trở nên thận trọng hơn trong hoạt động tín dụng, dẫn đến xu hướng người vay chuyển sang các sàn P2P Lending. Khủng hoảng cũng khiến các nhà đầu tư né tránh những bất ổn trên thị trường chứng khoán và nhận thấy rằng sàn P2P Lending ít rủi ro hơn. Ý tưởng này tiếp tục phát triển và người vay trên thị trường sơ cấp và thứ cấp có thể tiếp cận tín dụng với mức lãi suất cạnh tranh hơn, trong khi hầu hết các nhà đầu tư đều sẵn sàng cho vay.
Thu nhập từ các sàn cho vay ngang hàng
Theo ước tính của các nhà đầu tư, mức thu nhập ròng qua các sàn giao dịch sơ cấp và thứ cấp của Prosper và Lending Club đạt khoảng 5-9%. Theo số liệu thống kê của Lending Club, tính đến ngày 30/6/2016, đã có hơn 20 tỷ USD được cho vay qua hệ thống giao dịch P2P Lending của doanh nghiệp này. Riêng trong năm 2014, Lending Club đã cho vay 4,4 tỷ USD. Trong khi nhà đầu tư kiếm tiền từ lãi suất, Lending Club kiếm tiền bằng cách thu phí từ cả người vay và cho vay.
Tương lai của cho vay ngang hàng và những dự báo
Dự báo tăng trưởng của P2P Lending
Theo thống kê của Marketwatch, P2P Lending trên toàn thế giới đạt 3,5 tỷ USD vào năm 2013, sau đó tăng lên 9 tỷ USD vào năm 2014 và 64 tỷ USD vào năm 2015. Với đà này, dư nợ cho vay qua các sàn P2P Lending có thể đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2050. Ngoài ra, thị trường cũng ghi nhận sự chuyển dịch đáng kể về nguồn vốn cho vay, chủ yếu đến từ các tổ chức đầu tư như quỹ dự phòng hơn là các nhà đầu tư cá nhân.
Sự phát triển của cho vay ngang hàng tại Mỹ
Tại Mỹ, 26% dân số thừa nhận đã sử dụng giao dịch thanh toán ngang hàng với tổng giá trị giao dịch khoảng 9 tỷ USD trong năm 2014, và ước tính đạt 86 tỷ USD trong năm 2018. Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán ngang hàng trực tuyến được kỳ vọng sẽ tăng đáng kể, từ 53 triệu người vào năm 2014 lên 126 triệu người vào năm 2020.
Ảnh hưởng của cho vay ngang hàng đến các ngân hàng truyền thống
Ngân hàng Goldman Sachs dự báo, nếu cho vay ngang hàng tiếp tục mở rộng, lợi nhuận của ngân hàng này có thể giảm khoảng 7%. Vì thế, ngân hàng 147 tuổi này đã bắt đầu đầu tư vào sàn cho vay ngang hàng từ năm 2016. Cuối năm 2016, ngay sau khi nghỉ việc tại Ngân hàng Morgan Stanley, cựu CEO John Mack đã đầu tư vào hàng loạt doanh nghiệp công nghệ tài chính (Fintech) như Lending Club và Orchard. Cùng với nguyên Bộ trưởng Tài chính Mỹ Larry Summers và một số nhà đầu tư nổi tiếng khác, John Mack hiện là thành viên chủ chốt trong hội đồng quản trị của Lending Club.
Tác động của cho vay ngang hàng đến nền kinh tế và xã hội
Sự thay đổi trong thói quen vay vốn
P2P Lending không chỉ mang lại lợi ích cho các cá nhân và doanh nghiệp nhỏ mà còn tạo ra sự thay đổi lớn trong thói quen vay vốn. Trước đây, người vay phải dựa vào các ngân hàng truyền thống, chịu nhiều thủ tục phức tạp và chi phí cao. Với P2P Lending, quy trình này trở nên đơn giản hơn, nhanh chóng hơn và minh bạch hơn. Người vay có thể tiếp cận nguồn vốn với lãi suất cạnh tranh, trong khi nhà đầu tư có cơ hội sinh lời cao hơn so với các kênh đầu tư truyền thống.
Đối với các nhà đầu tư
Đối với các nhà đầu tư, P2P Lending mang lại cơ hội đa dạng hóa danh mục đầu tư và tăng thu nhập. Nhà đầu tư có thể lựa chọn các khoản vay phù hợp với mức độ rủi ro và kỳ vọng lợi nhuận của mình. Hơn nữa, P2P Lending còn giúp giảm thiểu rủi ro thông qua việc phân tán vốn đầu tư vào nhiều khoản vay nhỏ, thay vì đầu tư toàn bộ số tiền vào một khoản vay duy nhất.
Tác động đến các doanh nghiệp nhỏ
Đối với các doanh nghiệp nhỏ, P2P Lending cung cấp một giải pháp tài chính linh hoạt và thuận tiện. Các doanh nghiệp nhỏ thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn từ các ngân hàng truyền thống do thiếu tài sản đảm bảo hoặc lịch sử tín dụng không đủ tốt. P2P Lending giúp các doanh nghiệp này có cơ hội vay vốn dễ dàng hơn, từ đó mở rộng hoạt động kinh doanh và phát triển.
Lời kết
Cho vay ngang hàng (P2P Lending) là một xu hướng tài chính mới mẻ và tiềm năng, mang lại nhiều lợi ích cho cả người vay và nhà đầu tư. Với sự hỗ trợ của công nghệ và sự phát triển của các nền tảng P2P Lending, việc tiếp cận tài chính trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên, để thị trường P2P Lending phát triển bền vững, cần có sự quản lý và giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng. Việc xây dựng một khung pháp lý rõ ràng và hiệu quả sẽ giúp bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thị trường.
Trong tương lai, P2P Lending hứa hẹn sẽ tiếp tục mở rộng và phát triển, mang lại nhiều cơ hội mới cho người vay và nhà đầu tư. Sự kết hợp giữa công nghệ và tài chính sẽ tạo ra những giải pháp tài chính sáng tạo và hiệu quả, góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
About The Author
